Puji pangastungkara kaatur ring Ida
Sanghyang Widhi Wasa, malarapan asung kretta wara nugrahan Ida, prasida antuk
tityang milpilang kalih negesin Purana Prasasti warih Ida Bhatara Dalem Dimade,
sane mijil saking I Dewa Pacekan. Pastika pisan kewanten maka cihna asih
kumasih, nagingin babuat Ketut Yuda ring Banjar Peken Bualu, Kecamatan Kuta
Selatan, Kabupaten Badung, sane lanin maka gotra inucap ring ajeng.
Tityang mitahen daging buku puniki durung marupa sampurna, nyihnayang lepa-lepaning hina kaya hina sastra. Kewanten mangden wenten kaanggen pagamelan sasuluh, pamekas olih para yowana sane rumasa katurunan I Dewa Pacekan .
Malarapan antuk punika tityang tan maren anadah arsa, nunas kaledangan para sajana sastra paraga, maicayang paweweh, ngulati kasampurnan daging buku puniki. Dumadak ngamolihang sidaning don manut kadi acepania.
Smarapura, Sukra Pahing Gumbreg Pananggal Ping
Kalih Sasih ke Dasa Içaka 1928
23 Maret 2006
Pamilpil
Ida
Bagus Sunu Pidada
-----------------------------------------------------------------------------
DUMADAK TAN KAPIALANG
Panamaskaran tityang mahajeng ring
paduka Bhatara Hyang Parama Siwa, sane astawan tityang antuk gagelaran ongkara
mantra Hredaya suci nirmala / Makadi ring Ida Sang maraga Yogi Swara sane
maicayang waranugraha / Mamaosang mimitan Ida Sang sampun umoring acintya /
Mangden tityang tan keni raja pinulah kalih sabacakan mala papa naraka / Sadurung
tityang mawosang carita usana kalih purana, mangden tan keni raja pinulah antuk
paduka Bhatara / Mamaosang sane sampun langkung kalih sane pacang rawuh / Dahat
pingit suksma pisan, wastuan mangden mangguhang karahajengan, panjang tuwuh
rawuhing sakula gotra saturunan sareng sami / Dumadak ngamolihang karahajengan
ring jagate /
Caritayang sasampun kawon Dalem
Bheda Hulu antuk Ida Sang Nata ring Majapahit / Mawit kapradnyanan Maha Patih
Gajah Mada niwakang naya niti pangaweruh kawisnon sane dahat pingit / Sane
encen maka wiweka / Sampun kawon Kebo Waruya sane rihin / Kalih sampun
kapanjara Pasung Grigis ring Tengkulak / Makawinan kawon Dalem Bheda Hulu antuk
kesaktian Sirarya Damar / Dahat kasiden niwakang manik sakecap / Asapuniki
kawit ipun ;
Caritayang sasampun nungkul Pasung
Grigis / Wibuh Ida Dalem Kala Gemet kaicen paica atur ayah para mantrine /
Sapunika taler paican pitowas Ida ring Maha patih Gajah Mada / Pamuput Pasung
Grigis raris kaadu, ngayudain Sang Prabu ring Sumbawa / Sane maparab Dedela
Nata / Kabinawa mawak sura, macaling madedenges, untune sumaih kadi taji /
Malodlod marerah panyingakane maka kalih, suarane keras kadi guruh / Tan
caritayang rames payudan sang kalih / Tan dumade kasipatang antuk Sanghyang
titah / Jiwatman sang kalih sami malecat mantuk ring wisnu loka / Duaning
sapunika sane patut kapanggih antuk sang purusa seda ring payudan / Munggwing
Dalem Bheda Hulu ririhan sampun mulang angga ring genine / Punika makawinan
suwung sepi jagate ring Bali / Paseliwer sami mawosang dewek sakti / Tan wenten
mamanah kasor ring rowang ipun / Wastuan sedih kahyun Maha Patih Gajah Mada
ngaksi jagate ring Bali rusak / Tan wenten sasana duaning tan wenten maka
penghulu / Makawinan wenten babawos Maha Patih Gajah Mada ring Ida Sang Para
Empu Sanak Pitu / Katurunan Sira Sang Empu Sanak Pitu katuran tedun ka Bali.
Mahajeng Sad Kahyangan kalih jagate ring Bali / Ngilingang among-among walin Ida
Bhatara ring Bali / Ring Besakih, ring Gelgel, ring Silayukti kalih ring
Lempuyang / Punika makawinan Empu Dwijaksara kaaturan sareng sametone antuk
Maha Patih Gajah Mada tedun iriki ring Bali ngardinin karahajengan jagate iriki
ring Bali / Sawenten Kahyangan mabale Agung ring desa-desa pakraman tan
caritayang / Wantunin nguningayang carita puniki / Caritayang Ida Danghyang
Bajra Satwa / Ida maduwe putra adiri maparab Ida Danghyang Tanuhun / Ida
ngelarang Buda Paksa / Kadahatan pisan munggwing kaasta gunan Ida, pateh kadi
Danghyang Bajra Satwa / Munggwing waraguna kalih kasaktian Ida / Ida Danghyang
Tanuhun ngawentenang putra ring Jawi / Ngararis kaparabin Danghyang Empu Pradah
/ Kadahatan pisan antuk kasidiadnyanan Ida ring Jagate / Pateh kadi Danghyang Tanuhun
waraguna kalih kawisesan Ida / Ida kaicen waranugraha antuk Bhatara /
Kamanggehang maka tamban jagat tigane / Ring Medang Bharata Warsa, Ida sane
nyedayang I Walu Nateng Jirah / Ida Danghyang Empu Pradah maputra tunggal
saking Baula Yogan Ida / Baula mateges luwih / Ida embas saking kota maning
sandining Yogan adnyanan Ida / Ngararis kaparabin Danghyang Baula / Kadi punapi
kotamaning kasidiadnyanan Ida pateh kadi Danghyang Empu Pradah / Indik waraguna
kalih kasaktian Ida ring jagate / Ida ngambil okan Rangdeng Jirah anggen Ida
rabi / Sane maparab Ni Diah Ratna Manggali / Ida Danghyang Empu Bahula maduwe
putra lanang adiri / Puput munggwing daging adnyanan Ida / Tan Sidda antuk
nilad munggwing kasukseman kapanditan Ida / Ida dahating pradnyan, kaparabin
Danghyang Empu Tantular / Duaning tan keni antuk nilad kotamaning adnyanan Ida
/ Pateh kadi Danghyang Bahula indik waraguna kalih kasaktian Ida tan sandang
bawosang kaaste swaryan Ida ring Jagate / Waged ring wara guna / Maka dewan
kingking ulangune / Danghyang Asoka parab Ida teyos / Ida sane ngaripta Kakawin
Sutasoma / Munggwing Danghyang Asoka Nata maduwe putra petang diri sami lanang
/ Sami pradnyan siddi adnyana Ida / Kadahatan luwihing waragunan Ida / Ida sami
widagda, pateh kadi Danghyang Tantular antuk kasaktian kalih waragunan Ida /
Sane pinih duwur kaparabin Danghyang Panawasikan / Sane alitan kaparabin
Danghyang Siddi Mantra / Rain Ida kaparabin Danghyang Asmara Nata / Sane pinih
alit kaparabin Danghyang Kapakisan /
Munggwing Ida Danghyang Kapakisan
sumaih kadi Sanghyang Jagat Nata / Ida luwihing wibawa / Yan Ida Danghyang
Siddi Mantra sumaih kadi Sanghyang Brahma antuk prabawa kalih waragunan Ida /
Yan munggwing Danghyang Asmara Nata kadi Sanghyang Smara kautaman Ida /
Munggwing Ida Danghyang Kapakisan sane pinaka Bagawantan Maha Patih Gajah Mada
/ Nyalantara pangawataran Sanghyang Ari / Pandita mautama prasidda ngamolihang
kasta guna / Siddi adnyana nyidayang sapakahyun Ida maduwe putra lanang adiri /
Pikolih Ida nyurya sewana / Ida polih ngambil widyadari ring udyana watu /
Punika anggen Ida rabi / Kasuwen-suwen yan kadi punapi painganan ipun / Putrane
sampun duhur / Raris kaparabin antuk Ida Danghyang Kapakisan / Sira Kresna
Wangbang Kapakisan / Duwaning Sang Hyang Wisnu sane astawan Ida rihin / Kalih
sampun puput kaupacarain maduluran widdi widana / Kadi upacaran ksatriya uttama
/ Duaning wenten pinunas Maha Patih Gajah Mada, mahajeng ring Ida Danghyang
Kapakisan antuk Maha Patih pacang ngadegang putran Ida / Maka Nata Rata ring
Bali Rajya / Ida Danghyang Kapakisan tan wenten tulak / Raris wenten wacanan Ida
ring putrane “ Cening Wang Bang kasinahan cening prasida mangguhang wibawa,
duaning cening ada jodo teken paman patih / Madeg Nata di Bali Rajya / Ane malu
paman Patih nunas teken aji / Ngaturin aji mangden nadiang cening ksatriya /
Buina waluya pianak dharma sastra keto cening / Awanan ne jani ksatriya
padewekan ceninge / Buina kahyun ajine ne jani nyerahang cening teken kaki
Patih, buina isinin bawos ajine “ Mungguwing Ida Sri Kresna Wang Bang
Kapakisan, ngiring kadi wacanan Ida Dang hyang Kapakisan / Duaning asapunika
ngararis Ida mamarga, ngarauhin Maha Patih Gajah Mada / Dahat ledang kahyun
Maha Patih sane katedunin / Raris kaaturan malinggih / Wacanan Ida Danghyang
Kapakisan “ Inggih paman Patih, madaging kadi pabuat paman sane rihin, mangkin
ambil puniki anake alit Kresna Wang Bang Kapakisan, paman sumakatayang bapa,
bapa pacang mawali ka patapan “. Bawosang Ida Sri Kresna Wang Bang Kapakisan
sampun suwe Ida wenten ring karang Kapatihan / Makanten kapradnyanan Ida antuk
Maha Patih Gajah Mada / Mabuat kahyun Maha Patih Gajah Mada jaga ngadegang Ida
maka Nata ring Bali / Sakewanten Maha Patih kantun ajerih, duaning durung matur
ring Ida Dalem / Punika awinan sinarengan Kriyan Mada kalih Sri Kresna Wang
Bang Kapakisan nangkil ring Ida Dalem / Sarauh Ida ring Purian, Patih Gajah
Mada raris umatur ring Ida Dalem / Nunas Ida Sri Kresna Wang Bang Kapakisan
gumanti pacang kaadegang Nata / Maka panghuluning Bali Rajya / Wacanan Ida
Dalem eda age / Awanan keto duaning liyu gumin pamane konden ada ratune / Buka
Belangbangan, Pasuruhan, Palembang, Madura miwah Sumbawa / Melah antos malu /
Manian yan suba pada jodone kala ditu paman ngadegang Nata / Jani ne Kresna
Wang Bang Kapakisan dini ajak ira muponin wibawa / Mangden patuh buka kawiryan
irane / eda paman sumangsaya / Daging atur Maha patih Gajah Mada telas sairing
/ Makawinan sapalungguhan Ida Sri Kresna Wang Bang Kapakisan sareng Ida Sri Aji
Kalagemet muponin wibawa ring Puri Majapahit /
Bawosang Ida Sri Kresna Wang Bang
Kapakisan kala Ida sedek malancaran ring Taman Sari / Irika Ida katedunin antuk
widyadari raris kalemesin wastuan kahyun widyadari punika / Raris kaambil
kaanggen rabi /
Sampun
kaatur uningayang ring Ida Dalem Kala Gemet / Antuk Ida Sri Kresna Wang Bang
ngambil rabi widyadari / Wacanan Ida Dalem “ Sadya pisan yan buka keto “.
Kasuwen-suwen yan kadi punapi lamin Ida Sri Kresna Wang Bang marabian, polih
ngambil widyadari ring taman / Raris Ida maduwe putra petang diri, lanang tatiga
istri adiri / Sasampun wenten putrane maka petang diri / Rawuh panemayan
widyadari punika seda mawali ring niskala / Munggwing Ida Sri Kresna Wang Bang
Kapakisan kalangkung sungsut pakahyunan Ida, ngaksi putrane katinggal antuk i
biyang / Raris kaaturang putrane petang diri ring Ida Dalem Kala Gemet / Irika
raris kaupacarain antuk Ida Dalem / Saupacaran ksatriya awirbuja /
Sumayan-sayan duwur anake alit / Sami kaungguhan kapradnyanan tan wenten iwang
yan maka tedung jagat/
Mangkin bawosang punika Patih Ulung
/ Mabawosan ring sametone sami, sane kabawosang saantukan sampun lami nenten
wenten sane maka pangulun jagate ring Bali / Kalih ring daging pangubayan Maha
Patih Gajah Mada sane rihin / Munggwing pamutus daging babawosane / Patih Ulung
saha sameton sami raris kautus makadi ; Kyayi Pamacekan, Kyayi Kapasekan, Kyayi
Padang Subadra mangden lunga ka Majapahit / Sarauhe ring Majapahit raris
tangkil ring Ida Dalem / Sandang becik Ida Dalem katangkil antuk Catur Tanda
Mantrin Ida / Sampun ngamolihang kalugra tangkil, raris kasapa antuk Maha Patih
Gajah Mada / Sampun kalugra antuk Ida Dalem Kala Gemet / Maha Patih Gajah Mada
raris ngandika “ Ih Kyayi Patih Ulung ajak patpat apa ada buat tangkil ring Ida
Dalem “ Patih Ulung raris nyawis “ Inggih Gusti Patih duaning sepi jagate ring
Bali, nenten wenten pangulun jagate ring Bali, punika awinan tityang rauh
tangkil ring Ida Dalem “.Maha Patih Gajah Mada raris ngandika “ Nah Patih
Ulung, yan aketo misi pabuat acepan adine, kalih kapatutang antuk Ida Dalem”.
Ida Dalem raris mawacana “ Nah Patih sida buka pamisadian Patihe, kema matulak
ka Bali ajak nyaman Patihe, manian ada tedun ke siwi baan panjake di Bali
sakewala Patih eda engsap mahayu Parhyangane di Bali, anutang buka gagaduhan
Patihe“ Asapunika wacanan Ida Dalem / Patih Ulung telasing sairing raris nunas
mapamit pacang budal ke Bali / Tan wenten caritayang wastuan rauh mretta masa /
Nemonin purnama kapat kala punika Maha Patih Gajah Mada ngadegang “ Adipati “
Ida Sang nem diri / Sane mangkin Sang petang diri bawosang putran Ida Sri
Kresna Wang Bang Kapakisan / Sasampune ambiseka kala punika Rakryan Maha Patih
Gajah Mada ngadegang Ida soang-soang / Sane pinih duur kaadegang Nata ring
Belambangan / Sane alitan madeg Nata ring Pasuruhan / Sane istri madeg ring Sumbawa
/ Sane pinih alit madeg maka tedung jagate ring Bali.
Caritayang sang kaaturan madeg ring
Bali, Dalem Ketut Kresna Kapakisan puspatan Ida madeg Nata iriki ring Bali /
Kalaning isaka 1274 / Makawinan wenten nata madeg jawining Majapahit /
Kaajerihin antuk anak sane sakti tan patandingin, kaungguhan pamarga kasusilan
/ Nyalantara pangawataran Sanghyang Wisnu / Kaaturan antuk Maha Patih Gajah
Mada Puri Keraton kalih busana Kaadi Patian / Keris I Ganja Dungkul mawasta I
Jangkung Mangilo / Kalih tumbak mawasta Si Olangguguh / Miwah raja busana sarwa
emas jangkep tan wenten kirang / Ida kasiwi antuk para Arya sami / Makadi ;
Arya Kanuruhan, Arya Wang Bang, Arya Demung, Arya Kapakisan, Arya Tumenggung,
Arya Kenceng, Arya Dalancang, Arya Belog, Arya Manguri, Arya Pangalasan, pinih
wungkur Arya Kuta Waringin / Iringan Ida Dalem tan bina papupulan apsara /
Nabdabang raga tunggil ajuru-juru / Wenten raris Arya Gajah Para rawuh ring
Bali sareng raine Sirarya Getas / Arya Kuta Waringin rawuh pungkuran / Kairing
antuk Wesia tigang diri ; Si Tan Kober, Si Tan Kawur, Si Tan Mundur, maka
Rakryan Apatih sajeroning naya niti / Sirarya Kapakisan turunan Kadiri / Putun
Ida Sri Aji Jaya Sabha / Sri Dharma Wangsa Teguh Ananta Wikrama Tungga Dewa
laluhur dane / Kawit wantah Ksatriya Wisnu Wangsa / nanging katedunang dados
Arya antuk Maha Patih Gajah Mada / Duaning madeg maka Patih antuk Ida Dalem
Ketut Kresna Kapakisan / Dalem sane wawu tedun ring Bali / Dalem kawit Ida
wantah Brahman Wang Bang / Kadadosang Ksatriya antuk Dalem Majapahit kalih Maha
Patih Gajah Mada / Sapunika awinan wenten parab Kapakisan antuk Sang kalih /
Pakis mateges paku / Ida kapacekang maka panguluning Bali Rajya kalih Maha
Patih / Samaliha duaning wenten mula kawit Ksatriya / Kalih wawu kadadosang
Ksatriya maka pangeraksa Jagat / Punika makawinan mabiseka, Kresna Kapakisan /
Sapunika Arya Kapakisan kaadegang Patih Agung / Rawuh kawekas saturunan sami
madeg dados Adipati Tanda mantri kalih Kademungan. Ida Dalem Ketut Kresna
Kapakisan ngararis Makraton ring Samprangan / Kalih Rakryan Apatih ring Nyuhaya
/ Makawinan I Gusti ring Nyuhaya ketah kabaos ring Jagate munggwing Para Tanda
teyosan / Sowang-sowang kaicen genah makadi ; Arya Kuta Waringin ring
Klungkung, Arya Kenceng ring Tabanan, Arya Belog ring Kaba-Kaba, Arya Dalancang
ring Kapal, Arya Beleteng ring Pacung, Arya Sentong ring Carangsari, Arya
Kanuruhan ring Tangkas, Kryan Punta ring Mambal, Arya Jerudeh ring Tamukti,
Kryan Tumenggung ring Patemon, Arya Demung Wang Bang Tosning Kadiri ring
Kretalangu, Arya Sura Wang Bang Tosning Lasem ring Sukahet, Arya Wang Bang
Tosning Mataram tan jenek Pagenahane dados malinggih ring dija ugi, Arya Melel
Cengkrong ring Jambrana, Arya Pamacekan ring Bondalem / Arya Gajah Para kalih
raine Arya Getas malinggih ring Toya Anyar. Asapunika mimitane sane sampun,
duaning ngiring manut kadi pituturan Maha Patih Gajah Mada /
Kasuwen-suwen malih kawentenan Ida
Dalem ring Bali / Kalih sapangerawuh Sang Para Arya sane rihin / Durung rep
para janane ring Bali, antuk kaangkaran janmane ring dusun-dusun makadi ;
Batur, Campaga, Songan Kedisan, Abang, Pinggan, Muntig, Peludu, Cintamani,
Srahi, Manikliyu, Bonyoh, Katung, Pisang, Tarobayan, Sikawana, Panarajon,
adinikang musuh. Malih sane nganginang lwir ipun ; Culik, Tista, Margatiga, Garbawana,
Desa Got rawuhing Sekul Kuning, taler Garniten, Lokasarana, Pioan, Bulakan,
Paselatan, Tukad Kaliki, Nabayu, Merita, Tegal Langlangan, Bunut Empak, Datah,
Watudawa, Turamben. Maka sadesa-desa baler Turamben, Sibanten, Caniga, Dukuh
Juntal, Carutcut, Bantas, Kuta Bayem, Watu Wayang, Kedampal, Asti, Beluwu,
Bonyoh, Belong, Prasandaya, Jatituhu, Darmaji, Tambakung, Ban, Panek, Pedahan
rauhing sadusun-dusun sawenten ipun, asapunika kawentenan mesehe, Datah sane
maka pamekas.
Sane rihin duk rawuh Sinarya Gajah
Para sareng arine Sirarya Getas dane malinggih ring Tianyar, tan dumade kawon
sadesa dusun sami, malih antuk Tan Kawur, Tan Kober, Tan Mundur nandesang
saking kawuh. Asapunika kawentenan sane rihin / Kasuwen-suwen malih tan trepti
jagate ring Bali / Makawinan Ida Dalem Ketut Kresna Kapakisan, tambis-tambis
Ida mawali ka Jawi / Ida raris ngutus Ki Patih Ulung, Kyayi Pamacekan, Kyayi
Kapasekan kalih Kyayi Padang Subadra mangda ngarawuhin ka Majapahit / Bipraya
nangkil nguningayang sawacanan Ida Dalem ring Bali / Mahajeng ring Ida Dalem
ring Majapahit kalih Rakryan Maha patih Mangku Negara / Pangandikan Maha Patih
Gajah Mada “ Eda tusing aturin ira yan Ida Dalem pacang mawali, amun apa
kasaktian musuhe, dening suba kalah baan ira ane malu, nirdon gawen irane yan
keto, tusing pangawataran Wisnu ira yan keto, kasinahan ne ada keris irane,
aturang ugi ring Ida Dalem, miwah Bhusana Kadipatian, munggwing katatuan nyne,
ene maka pangeresres sahananan i corah, dening waluya sungu Panca Janya kagamel
antuk Ida Dalem “. Sasampun asapunika sang maka utusan raris mapamit / Kaicen
pitowas antuk Maha Patih Gajah Mada, ngararis bubar panangkilan punika / Tan
caritayang sang maka utusan ring pamargi, munggah dane ring Bubat, rauh ring
Telagorung, Langkung ring Pajarakan, ngalodang ring Gilimanuk, nuut Segara
Rupek, kanten Perancak punika, Jembrana sampun kalintangin, ngeser palayare
ring Sagara, ngariris beneng kangin ring Tuban, ring Kelahan, ring Kadonganan,
ring Kuta, ring Mimba, tan caritayang Sang ngalinggihin perawu, pamuput madahet
ring lebih, ngararis tangkil ring Samprangan.
Caritayang Ida Dalem Ketut Kresna
Kapakisan, wyakti Narayana Wisnuatmaka, kalan Ida katangkil ebek Tanda Rakryan,
Juru Popongo, Bayangkara, Manguri, Pangalasan / Sapunika sane wenten ring panangkilan,
punika Wangsa Kapakisan, Nyuhaya maka manggalaning bata mantri sowang-sowang,
duaning maka papatih yukti dreda bakti tangkil ring Ida Dalem / Ring pungkur Sirarya
Nyuhaya, Arya Wang Bang mapangkat Demung, ring pungkur punika Arya Kuta Waringin
mapangkat Tumenggung / Kadi Yadu Wangsa pikantenan sami, wastuan Sinarya
Kenceng malih Sinarya Dalancang, Sinarya Belog, pamekas Sinarya Kanuruhan /
Wenten malih Sinarya Wang Bang kairing antuk Tan Kober, Tan Kawur, Tan Mundur
seregep antuk tatikesan bhusana manangkil / Sirarya Gajah Para baler linggihe,
awinan tan wenten sareng mawirasa / Bawosang Ida Dalem Sang Pangawataran
Sanghyang Wisnu, mawastra selem magambar cempaka selagan gulemem, mawastra
“ngringsing Kuwung” masulam antuk banyu mas / Yukti dahat mawibawa Ida ngraja
singa, masekar delima, maanting anting masoca selem, rambut Ida matagelan rauh
ring bahu / maali-ali mata mingmangring tuding pikolih ngasorang sira Lawe,
mapinggel masoca “ kemit tuwuh “, macudamanik masoca putih, magelung agung “ Magaruda
mungkur “, ebek antuk soca mirah, Warayuddan Ida keris “Ganja Dungkul“
maurangka danta maukir tanjung kapatian ebek antuk soca selem / Dalem malinggih
ring bale palimanane, ngalinggihin singasana cendana, makebat permadani /
Kajaga antuk sikep masanjata pedang kalih tumbak ngiter ngiwa tengen, para
tameng patin tumbak nyane mapontang emas, sikep masanjata tumbak mapati bawak
40 katah ipun mabhusana sarimbang tikeh yadian tedung tan wenten kirang /
Sasampun asapunika, raris rawuh sang maka utusan makadi ; Ki Patih Ulung, Kyayi
Pamacekan, Kyayi Kapasekan kalih Kyayi Padang Subadra, tedun nuli ngadeg ring
nature / Sang para mantri sami manggingsir genah, awinan kadi punika, wantah
sapunika drestane ring Majapahit / Kapitelas mangda kaajeng sang dados utusan,
para mantrine sami ngesor, sasampun asapunika sami malinggih matata kadi sampun
/ Raris ngaturang sembahring Ida Dalem, saha nguningayang sapangandikan Maha
Patih Gajah mada / “Dahat kasidian lega pisan idep irane, ira sairing teken
pangerestu Rakryan Maha Patih”. Kala punika maaksian raris sang para patih,
saur manuk atur mantrine sami ngiring kadi wacanan Ida Dalem, punapi malih
mahajeng ring Rakryan Maha Patih Gajah Mada / Raris kagamel keris I Lobar antuk
Ida Dalem, saha karangsuk bhusana Kadipatian punika, yukti Ida masalin bawa /
Kalan para prokopa sami tangkil ring Ida Dalem, makadi ; Pejeng, Bhedahulu /
Sedek kaaud keris punika antuk Ida Dalem makanten “Durga Dungkul, sajebag Bali
sami ajerih, janten kakawonang antuk Maha Patih Gajah Mada. Wacanan Ida Dalem “
Ne panugrahan Maha Patih teken ira, eda sumangsaya teken ira, dening ira ane
ngawisesa wadwa ajak makejang / Sami mangubakti ring Ida Dalem, tan wenten
prasangga ring wacanan Ida Dalem, sane waluya dewa mapalemah / Sapunika atur
ipun ngaksamayang padewekan ring Ida, para Bahu Danda sami ledang, sinambi
nginang / Sampun bubar patangkilan Ida Dalem rauhing mantri sami.
Caritayang rauh Ida purian, kapendak antuk
para rabin Ida, saparekan sami waluya tan ring jagate, antuk luwih prabawan Ida
ring Jagate / Sasab marana sami ngedoh, ajerih ring kasaktian Ida Dalem.
Wantunin
carita puniki, bawosang Ida Sang madeg Nata ring Bali, Dalem Ketut Kresna
Kapakisan bhisekan Ida, wastuan Ida sampun mantuk umoring Acintya, sampun
kapratiwa kalih panileman, sapratikan pula-pali Nata Wibuh Anyakra Werti / Ida
ninggalang putra tigang diri masodara, mabiyang Ni Gusti Ayu Tirta okan Sinarya
Gajah Para / Sane pinih duwur Ida I DewaSamprangan, Ida punika ile, sane
kapingkalih Ida maparab Ida I DewaTarukan, tan wenten buat ring kaprabon kalih
tan kirang mas miwah jinah, Ida mapakahyun ngamargayang kapanditan, munggwing
sane pinih alit maparab Ida I Dewa Ketut, Ida babotoh angulesir ( mailehan ).
Wenten malih adiri putran Ida Dalem teyos biyang, maparab Ida I Dewa Tegal
Besung, okan Ni Gusti Ayu Kuta Waringin, sameton Kyayi Abiyan Tubuh pinih alit,
kadi ngalangsut pamedalan Ida / Sasampune lina Ida Dalem Ketut Kresna
Kapakisan, raris kagentosin antuk putran Ida sane pinih duwur, anyakrawerti
maka tedung jagate ring Bali, mabhiseka Dalem Samprangan / Samaliha Kyayi
Bandesa Gelgel Klapodyana, suwe dane nyantos, minab wenten tigang panalikan,
Dalem taler tan wenten medal, sareng sami para mantrine sane tangkil, wastuan
Kyayi Kubon Tubuh ngambul saha dekes-dekes suwesami ngantosang, kumaselsel
sungsut ring kahyun sami / Dalem puput saranta medal, tatungkul Ida ngalingling
lawat ring sasuluh, sinambi Ida mamecikang gelung nyunggarang rambut pane
madaging toya ening anggenIda sasuluh / Mahawinan bubar panangkilan punika,
ngararis sami mawali ring jero sowang-sowang.
Tan caritayang wastuan Kyayi
Klapodyana, ngararis ngamaranin ring desa-desa pabuate pacang tangkil ring Ida
I Dewa Ketut Babotoh, saantukan kawangen danene kari alit, durung uning
mamawosin jagat, punika awinan dane ngaruruh Ida I Dewa Ketut Angulesir, asing
desa katakenang, kalampeh-lampeh pamargan dane, wastuan rawuh ring desa Pandak
/ Wastuan kapanggih Ida Dalem Ketut, sedek Ida wenten ring pajudene, Ida kadi
kalingas-kalingus duaning erang seringin kawon, tan wenten sumandeya
Klapodyana, raris matur saha pranamia, daging ature “Inggih kadi mangkin
palungguh Dalem anggen tityang panyiwian duaning rakan Dalem tan keni tangkilin
tityang”. Ida I Dewa Ketut suwe tan wenten masahur, antuk erang Ida ring
pakahyunan, sinambi mapineh-pineh pamuput sapuniki pasahur Ida “Apa to gunan
irane madeg Dalem, anggon paman pagustian siwin paman, dening ira nista lacur
tan patutur”. Kryan Klapodyana malih matur, “Inggih sampunang palungguh Dalem
kadi asapunika, wantah Dalem anggen tityang panyiwian yan wantah ledang madeg
Dalem, punika ambil umah tityange, tityang madrebe abian madaging tubuh punika
pacang anggen tityang umah”. Sapunika pisereng atur Kryan Kubon Tubuh, wastuan
kahyun I Dewa Ketut, ring daging pinunas Kryan Kubon Tubuh / Punika makawinan
Ida I Dewa Ketut madeg Dalem ring Gelgel, sane kabawos mawasta Sweca
Linggarsapura isaka 1383. munggwing Sri Narendra mabiseka Ida Dalem Ketut Smara
Kapakisan, antuk kapekikan Ida kalih kaungguhan waraguna / Tan bina kadi
Sanghyang Mahadewa, malih wenten cihna cawiri ring pupun Ida, cihnaning purusa
ring payudan / Sane rihin sadaweg Ida Dalem Ketut kantun ring Pandak, duk
durung katuwur antuk Kryan Klapodyana, Ida kayuyu kaandap kasorin kabaktinin
antuk panjake ring Pandak, duaning banget pangubaktin ipun mapagustian, wastuan
Ida Dalem renteh wacana sane rihin, sapunapi wacanan Ida punika, wastuan yan
Ida nyeneng Dalem, para janane ring Pandak pacang kaicen wangsa, kadadosang
Prasanghyang maka desa / Sapunika jelaran para janane ring Pandak, dados
Prasanghyang rawuh mangkin, sapunika katuturan ipun.
Bawosang Kryan Patih Nyuhaya, sang
maka manggala tanda mantri, tekaning Pararya Tanda Mantri, sinamian majro ring
Sweca Linggarsapura / Munggwing Pangeran Nyuh Aya duk lunga ka Gelgel, sareng
ring oka sane pinih duwur / Kryan Patandakan, Kryan Satra, Kryan Pelangan,
Kryan Akah, Kryan Keloping, Kryan Cacaran, Kryan Anggan / Malih I Gusti
Kaba-Kaba, I Gusti Buringkit, punika tereh Arya Belog / Malih I Gusti Tabanan,
I Gusti tegeh Kori, punika tereh Arya Kenceng / Malih I Gusti Panataran, I
Gusti Tohjiwa, punika tereh Arya Wang Bang / Miwah I Gusti Berangsinga, I Gusti
Tangkas, I Gusti Pegatepan, punika tereh Arya Kanuruhan / Malih Pering, Cagaha
Sukahet, punika tereh Arya Sura Wang Bang / Manguri, Dawuh, Pangalasan,
Jelantik punika wangsa tereh Erlangga / Pacung, Camenggaon punika tereh Tan
Kober / Abyan Semal tereh Tan Kawur / Cacaha tereh Tan Mundur. Kasuwen-suwen
kawentenan Ida Sang waluya Sanghyang Smara madeg ring Gelgel, maka tedung
jagate ring Bali, jagate Kreta Raharja, tan wenten anak matungkas, kawentenan
pangan sami murah, duaning Ida pangawataran Sanghyang Toh Langkir / Ida
kalintang pekik kadi Sang Arjuna, tan wenten saih ring sami manusa, tegep
kawentenan “Asta Gunan Ida” katangkilin antuk Tanda Mantri Pararya sinamian.
Caritayang Ida Dalem Ketut Smara
Kapakisan, lami Ida madeg maka tedung jagate ring Bali, wastuan rawuh waneng
painganan Ida, Ida lebar mantuk ring Nirbana Acintya / Kagentosin antuk Sri
Watu Renggong, madeg Nata maka tedung jagate ring Bali / Manggeh kadi sampun
dahat kretawirya Ida kasiwi / Yukti kadi singa kapurusan Ida, wikan ngamel
pangubaktin Sang manyiwita, tan sandang bawosang antuk gemuh landuh jagate /
Kakuwub antuk kadarman Ida Dalem, sami ngalem-alem antuk kalangkung
kapradnyanan Ida Dalem nabdabin jagate, punapi malih Ida dahat sakti purusa
Jayeng Payudan / Sanghyang Wisnu sasamin Ida kalaning mamurti , seregep panah
yadin gada, maka miwah Si Nandaka Panca Janya, kalih keris I Tanda Langlang, I
Bangawan canggusatmaka sungu Panca Janya, Sanjatan Sanghyang Ari Singa
kabinawa, kaanggen ngasorang meseh, karangkepin malih antuk “Dulang Mangap”
sepaha katah ipun, waluya kalantaka mancut jiwa / Patih Ularan maka panuhan
nyane, kadi Kalantaka Nyalantara, wyakti terehan Pasung Grigis ne rihin /
Punika pacang ngalurug Dalem Juru, duaning tan ngaturang raja putrin Ida, sane
maparab Ni Bas / Punika makawinan manggeh menggah pamiduka, antuk kacorahan
Bhima Cili, pacang niwakang ring Pasurwan / Dalem Juru ring Belangbangan, keni
patiwak menggah Ida Dalem ring Bali, tan pariwangde pacang ngemasin seda, antuk
tungkas kahyun Dalem Juru ring Ida Danghyang Nirarta / Sapunika taler Sasak,
Sumbawa, Belangbangan, Puger rawuhing Nusa, sampun kapaba antuk Ida dalem /
Kasuwen-suwen Ida Dalem Watu Renggong madeg nata ring Bali, ngamolihang
kaotaman kaprabun, mupunin kaluwihan ring jagate, Dalem Sayan sepuh, kewanten
nyidayang Ida madharma wacana, ngandikain prasanak Ida sami kalih para Mantri
sami, wadwa prajurit kalih para prajuru kaicen titi gagaduhan, tata titi
tingkahing pati miwah urip / Raris rawuh panamayan Ida, nuli lebar umoring
Acintya, raris kaparabin Ndewateng Enggong/ Ida ninggalaning putra kakalih,
sane duwuran maparab Ida I Dewa Pamahyun, rain Ida maparab Ida I Dewa Anom Sagening
/ Kaemban antuk paman Ida sami makadi ; I Dewa Gedong Arta, I Dewa Anggungan, I
Dewa Nusa, I Dewa Bangli, I Dewa Pagedangan / Wastuan Ida I Dewa Pamahayun
Bekung ngentosin Sang Sidha Ndewateng Enggong, kaemban antuk para Mantri sami,
katangkilin antuk para paman Ida, maka ping papatih Kryan Batan Jeruk, kasusup
antuk “Tri Meda”, loba, moha, murka / Punika sane ngaliput kahyun dane, wastuan
mapa kahyun madeg nata / Punika makawinan biyur aru hara jagate / Munggwing
Kryan Batan Jeruk, sampun kadiksain antuk Ida Danghyang Astapaka, wacanan Ida
Danghyang Astapaka, “ Eda nanak mada-mada Dalem, yan Ida Dalem malinggih ring
Singgasanane, nanak patut beten negak”. Sakewanten tan kairingang wacanan Ida
Nabe / Wacanan Nabe “ masa nanak sida dadi manusa, tusing lega bapa nyingak
paritingkah buka keto “. Sayan ngarantek kali sangara punika, Kryan Batan Jeruk
raris mabalik ring Ida Dalem / Ngawetuang yuda rames pisan ring Sweca Pura /
Sampun patihtaning Hyang, pamuput kawon Kyayi Batan Jeruk, matinggal saking
Gelgel ngungsi beneng kangin rauh ring Bungaya / Kakepung antuk sikep, kakepung
antuk wadwan Sira Nginte, raris kasedayang ring Jungutan Bungaya.
Munggwing I Dewa Anggungan, kakutang
antuk semetone petang diri, raris kareredang wangsane, tan wenten malih
kaangkenin Ksatriya,manados Sang Anggungan, samaliha matinggal saking Gelgel,
ngungsi desa Pulasari tur sampun ngareredang raga / Wastuan malih Ida Dalem Pahmayun
Bekung ngambil rabi maparab Ni Gusti Ayu Samuantiga, kalangkung pisan antuk Ida
nyayangan, kaeman pisan duaning kalintang ayu, yan upamiang kadi Diyah
Tilottama, sasemitane nyunyur manis, mawinan kadi ketus kayun Ida Dalem,
makawinan Ida Dalem satata masanding / Wastuan kadi nirguna Ida Dalem tan eling
ring pamargan Ida Sang sampun maraga Hyang Ndewateng Enggong.
Bawosang Ida Dalem Pamahyun Bekung,
sayan kamewehan pakahyunan Ida jantos lali ring pabuktiyan, kapah arang Ida
Dalem katangkilin, katungkul namtamin seneng ulangun ring pamereman / Sane
katangkilin wantah Kryan Nginte, mamawosin kawon becik jagate, duaning Kryan
Nginte maka Patih Agung antuk Ida Dalem / Kasarengin antuk Kyayi Pinantian,
Kyayi Kubon tubuh, kalih para Adi mantri sami / Tan wenten teyos sane kasiwi
wantah Ida Dewa Anom Sagening, kamanggehang maka tedung jagat, ngarahajengang
palemahan jagate / Munggwing Ida Dalem Pamahyun Bekung, pamuput Ida magingsir
saking Puri Agung raris jenek malinggih ring jro Kapal / Sapamadeg Ida Dalem
Sagening maka tedung jagate ring Bali, ngalimbak kawibawan Ida muponin
kawiryan, duaning Ida purusa pradnyan ring wiweka, kreta raharja jagate ring
Bali, mawali katereptianing Nusa Bali / Jagate gemuh, Segara Gunung tan wenten
kakirangan ipun, ngalimbak prabawan Ida ngebekin Bhuwana Tigane / Makawinan
kawon Wang Bajo ring Sasak, sapunika taler Sumbawa, malih kapaba antuk Ida
Dalem.
Bawosang
Ida Dalem Sagening, katah maduwe rabi tur katah maduwe putra, patunggilan parab
putran Ida ; Ida I Dewa Dimade, Ida I Dewa Rani Gowang, kalih Ida I Dewa
Karangasem wijiling pangarep / Panawing ; I Dewa Cau, I Dewa Belayu, I Dewa
Sumerta, I Dewa Pameregan, I Dewa Lebah, I DewaSidan, I Dewa Pasawahan, I Dewa
Kulit, I Dewa Bhedahulu / Malih wenten putran Dalem maparab I Dewa Anom
Manggis, Kyayi Barak Panji, prasida mangguh kawibawan.
Caritayang Ida Dalem Sagening, suwe
Ida madeg Nata maka tedung jagate ring Bali, wastuan rawuh painganan pamargan
Ida, raris lebar amoring Acintya, sampun kapalebonang saha panileman,
saupakaran ratu anyakra werti, tan caritayang ajebos / Wastuan kagentosin antuk
putra Ida madeg Nata, Dalem Dimade munggwing bhisekan Ida / Wastuan sampun
pangendaning Kali Yuga, metutan satinut manahing para jana, mabinayan pakedepan
wadwane, wastuan metu itungkas, Kryan Agung Maruti mimitan dulege, mamengo
wastuan tungkas, wastuan sakula wargan Kryan Agung nunggilang papineh / Dalem
raris kakiter antuk anglurah Agung sane majro ring baler pasarring Gelgel,
mawasta karang kapatihan / Antuk Kryan Agung prasangga ring Ida Dalem / Makayun
madeg agung, sasampun asapunika wastuan Dalem nyidayang medal saking Puri,
kapendak antuk para jana sadawuh Tukad Bubuh, raris Ida jenek malinggih ring
Guliang, tan caritayang ajebos.
Wantunin malih carita puniki,
bawosang Ida Dalem Dimade, saantukan sampun sepuh, ruwuh panamayan Ida ngungsi
Nirbana Acintya, kalih sampun kapalebonang saha panileman, kadi upakaran Nata
Wibuh anyakra werti, Ida ninggalang putri lwire ; pinih duwur Ida I Dewa Agung
Pamahyun mabiang Desak saking Bakas, sane alitan maparab Ida I Dewa Agung Jambe
mabiyang sameton Kyayi Jambe Pule saking Badung / Malih putran Ida sane
panawing ; I Dewa Bukian ring Palihatan, I Dewa Pacekan ring Tegal Badung, I
Dewa Tampwagan ring Tampak Siring, I Dewa Gianyar ring Payangan, I Dewa Batan
Nyambu ring Ubud, I Dewa Budi ring Pejeng. Kadi punika katah putran Ida Dalem
Dimade, sami matinggal saking Gelgel, sami nyingid nyaratang jiwa pramana,
wantah saking panitah Kali Yuga / Wastuan rusak jagate ring Gelgel, kadi sampun
kabawos ring ajeng, pabalik Kryan Agung Maruti / Wastuan wenten manggeh ngamong
kawangsan, wenten sane tan manggeh sampun panuduh Ida Sanghyang Titah, wyakti
tan dados kalidin, tahenin ugi suka duhka punika, panes yadin tis pahajengang
ugi, lilayang ugi sajeroning kahyun, rariyang carita puniki ajebos.
Bawosang Ida I Dewa Agung Pamahyun,
Ida magingsir saking Guliyang, ngamaranin bukit Tampak Siring / sapunika taler
arin Ida, Ida I Dewa Agung Jambe, Ida magingsir saking Guliyang, ngungsi ring
Bumi Melayu Ulah Sidemen / Duaning kalintang andel pakahyunan Ida, yukti dahat
bakti Kyayi Lurah Sidemen ring Ida / Kasuwen-suwen ring Sidemen, kala panika
para punggawa kawit saking Gelgel, sane ngiringang Ida I Dewa Agung Jambe,
mawirasa ring Anglurah Singarsa, makahyun ngawalat kara ngarusak Kyayi Agung
Maruti ring Gelgel / Ring Paparuman metu wiweka, maka jalaran sidda mawali Puri
Agung Ida Dalem ring bali / Patut gebug dekdekang, maka manggala mawosang
wiweka punika, Ida I Dewa Agung Jambe, Kyayi Jambe pule, Kyayi Barak Panji
Sakti, Kyayi Lurah Singarsa, kalih Patih Kyayi Barak Panji Sakti saking Den
Bukit, sane mawasta Ki Tamblang / Tan sandang bawosang rames yudane, raris
lilih kawon Dawan, Sampalan kalih Panasan / Ida I Dewa Agung Jambe malinggih
ring Dawan, Kyayi Paketan sane suma kuta rumaksa / Patangkep prajurit saking
Badung kasoran ring pasisin Cedokan Uga / Dahat rames yudane, wastuan seda
Kyayi Jambe Puli, kaamuk antuk sikep Gelgel, santukan Jumpai punika sampun
kawon / Punika makawinan sikep Gelgel sampun nguber wadwa prajurit ler gunung
ring Panasan Aji / Dahat rames yudane saling pademang, pagepiyuk yudane,
wastuan padem papatih Anglurah Agung mawasta Dukut Kretta, kapademang antuk
papatih Kyayi Barak Panji Sakti saking Den bukit, sane mawasta Ki Tambelang /
Kyayi Lurah Sidemen ngawangun bangbang kadagingin pager kalih sungga, marep
kelod / Pamuput kawon payudan Kyayi Lurah Agung, kalaning dina Anggara Pahing
Bala Saka 1626 utawi 1704 M / Bawos Kyayi Anglurah Agung “ Yan manggeh enu
dini, tusing nganti adina tusing buungan ngemasin mati “ Punika makawinan Kryan
Agung kairing antuk wadwa lilih muatang jiwa, bener kawuh ring pasisi, ngungsi
ngamaranin Jimbaran / Wastuan kasampura antuk Ida I Dewa Agung Jambe, kaicen
genah ring Desa Kuramas / Ida I Dewa Agung Jambe mawali ring Karaton Ida,
kairing antuk wadwan Ida sane rihin, kalih wadwa Sidemen, santukan sami subakti
ring Ida / Wastuan Ida madeg ring Puri Smarapura, mabiseka Ida I Dewa Agung
Jambe. Tan caritayang ajebos.
Wantunin carita puniki, bawosang
mangkin putran Ida Dalem Dimade, sane maparab I Dewa Pacekan, nyingid mamuatang
jiwa pramana, wetning perang Agung ring Gelgel, pabalik Kyayi Agung Maruti
sampun ketah kabawos, sapuniki katuturan ipun. Kabawos I Dewa Pacekan, manawi
sampun titah Ida Sanghyang Widdi, wastuan raris nyineb wangsa, sapuniki kabawos
sane rihin, becikang antuk mirengang, mangden tan wenten iwang antuk mikahyunin.
Kacarita sane rihin sasampune kesah
saking Gelgel, ngungsi ring jagat Badung, wastuan jenek ring tegal / Nuli
ngatpada ring Puri Pamecutan daging ature ngangken mawasta Jro Wayan Tegal /
Sampun suwe nyaraka ring Puri pamecutan, raris kandikayang antuk Ida Cokorda,
mangden ngamademang macan ring wawidangan jagat Ida, sane mawasta Gulang
Gulang, sane mangkin ngaranjing wawengkon Banjar Mumbul / Daweg punika Jro
Wayan Tegal, kaicen pajenengan tumbak miwah keris / Patinggale saking Tegal
badung ngalodang ngungsi ring pradesa Kampial / Risampune wenten ring Kampial,
Jro Wayan Tegal kairing antuk rencange raris ngawangun paumahan kalih jenek
magenah irika / Saking Desa Kampial mamargi ngungsi Desa Gulang-gulang, misadya
pacang mademang macane sane ngusak asik irika / Sapadem macan punika raris
kabalulangin macan punika, balulang ipun kaatur ring Puri Pamecutan /
Balulangan macan punika kaanggen lungka-lungka, maka palinggihan Ida Bhatara
Cokorda / Sasampun asapunika Jro Wayan Tegal mawali ring Kampial, jenek magenah
irika kalih ngawasa-wasitua wawidangan Desa Kampial / Samaliha ninggalang Pura
Paibon ring Tegal, sane kabawos Ngaran Ibu Tegal Pahmayun / Santukan sampun
jenek wenten ring Kampial, nula ngawangun Parhyangan kabawos Ngaran Ibu Jro /
Munggwing puja walin Pura punika pateh kadi Pura Ibu tegal Pamahyun nemonin
dina Buda Wage Ukir. Kasuwen-suwen painganane, sira Jro Wayan Tegal kairing
antuk rencang danene tedun ngungsi ring tepi siring, sane mangkin mawasta Desa
Bualu, ngararis ngawangun Pura kabawos ngaran Pura Bungkah Kaang, utawi Semer
Kembar, munggwing puja walin Pura inucap kalaning Purnama Sasih Kapat / Pura
punika kawangun mawit nawur sosot, daweg mademang macane sane rihin ring Gulang
Gulang / Sasampune Jro Wayan Tegal ngawawa wawidangan jagate ring Bualu, Ida
Cokorda raris tedun ring Bualu, saha Ida maicayang wadwa petang dasa diri katah
ipun / kala punika Jro Wayan Tegal raris kapasanakang ring wadwane sane petang
dasa diri / Raris kawastanin nyama “ Undagi Pametang Dasaan “. Pasanakan punika
raris ngawangun Pura Dadya, sane kawastanin Pura Ibu Panti / Munggwing Puja
Wali ring Pura inucap, pateh kadi Puja Wali ring Tegal Pamahyun kalih ibu Jro,
kala rahina buda Wage Ukir / Kabawos para pasanakan “ Undagi Pametang Dasaan “
raris ngawentenang paparuman, mamawosang ayat pacang tangkil ring Sweca
Linggarsa Pura, ring bukpadan Ida Bhatara Kawitan / Riantukan ring Gelgel sedek
wenten yudda, makawinan tan prasidda parek ka Gelgel / Saking pahkayunan Ida
Cokorda, raris kandikayang makarya Pura Panyiwian ring Bualu / Duk punika
palinggih sane kawangun wantah kakalih lwire ; Gedong asiki maka palinggihan
Ida Bhatara Ratu Made, kalih Meru tumpang tiga maka palinggihan Ida Bhatara
Dalem Pamacekan / Munggwing puja walin Pura ring dina “Soma Kliwon uku kuningan
Pamacekan Agung” Pura inucap ring ajeng kasungsung antuk pasanakan “ Undagi
Pametang Dasaan “, yadin rauh mangkin.
Mangkin bawosang sawarih Ida Dalem
Dimade, sami magingsir genah kalih sami ngawerdiang Santana Prati Santana ring
Bali, kadi wit taru sane ageng, ngarempayak carang ipun, samah daun ipun, nged
woh ipun tan keni antuk ngawilang dening katah / Malih kadi paksi makeber
mailehan sambrag ngarereh tatedayan, nyusup ring desa-desa wastuan wastuan
wenten sugih wenten tiwas, wenten pradnyan wenten tambet, wenten bagus jegeg
wenten bocok / Punika sami tan dados lempasin, panitah Ida Sanghyang Maha
Wisesa, awinan sampunang sungsut ring kalacuran, elingang ugi pari tingkahe
numadi tan dados luput ring suka duhka, Sang rwa bhineda Ida tang sah masanding,
waluya papincaran Cakra, gelis yadian banban papinceran ipun / Punika sami
pacang kapangguh antuk para janane ring jagate / Nanging sampunang lali ring
titi gagaduhan, pamekas wacana bhisaman Ida Bhatara Kawitan, sane sampun
kamanggala jroning lampiran / Wenten panugrahan Ida Bhatara Dalem, ring
sawenten warih Ida sami, Aji Purana Prasasti sane mungguh ring Piagem /
Ingetang pesan baan Santana ajak makejang, kene teges nyane padingehang ugi :
Aji kabawos Sastra, Aji mateges Bapa, Purana mateges Kawitan, Prasasti mateges
Pascat, puput rawuhing Surat Kajang / Buina awanan madan Piagem, ne patut
baktinin ajak sakula warga makejang / Buin mimitan Siwa Tatwa ; Siwa mateges
Siwi, Tatwa mateges Kawitan, Kawitane ane patut baktinin / Punika kabawos
panunggalan sane tatiga : Piagem, Prasasti, Aji Purana Tatwa, duaning Kawitan
kabawos Wangsa / Malih yan kalayu sekaran, ane patut maka anggo-anggoan
kapranantika, yan terus mabeya, Santana wenang mabade matumpang lima, mapadma
patra, mauncal, makakitir, mamangle, magagunungan, makampid, magaruda mungkur,
mabale lunjuk, masilunglung, madamar kurung, matumpang salu, mabaleman,
mahangenan / Kene munggwing warnan kapase, yan mawarna asiya uttaman nyane, yan
mawarna pitu madya, yan mawarna lalima nista, yan mawarna telu nistaning nista,
yan eka utawi besik warnan kapase uttamaning uttama patuh teken mawarna solas /
Santana eda pesan mada-mada panganggen Ida Sang Maha Putus, miwah panganggen
Ida Sang Nata Ratu, tulah tusing dadi / Buina dadi mapatulangan, matatakan api
maundag telu tur makajang, mapelasa dikala pangirimane kapuput antuk Ida Sang
Pandita / Buina yening pangroras, Santana patut mamadya, mapisang jati,
matatingkeb, maparwa, maputru pasaji, magedag, ngadayang gita, mapasraman,
mategak wayah / Yaning maprateka / mabeya, sebel nyane nem dina yan tusing
mabeya terus matanem, sebel nyane asiya dina, yan enu ngatut pungsed sebel
nyane salikur dina / Buina ingetang pisan ngastiti bakti di Parhyangan Ida
Bhatara Lalangit, Padharman Ida Dalem ring Besakih, Padharman Ida Dalem
Sagening, miwah Pamerajan Agung di Puri Agung Smarapura / Ingetang pisan eda
mamoya eda mamurug.
“Ong Ayu
Wreddi Yasa Wreddi, Wreddi Pradnya Suka Sriyem Dharma Santana Wredisca, Santute
Sapta Wredayah
Aji Purana
Prasasti paican Ida Dalem Surya Dharma Sogata, ring Puri Agung Saren Kaler
Smarapura. Saking pinunas Ketut Yuda, Banjar Peken Bualu, Kecamatan Kuta
Selatan, Kabupaten Badung. Puput sinurat duk rahina Sukra Pahing Gumbreg,
pananggal ping 2, sasih kadasa, içaka 1928, kalaning ngembak geni, 31 Maret
2006.
No comments:
Post a Comment
Wusan simpang, elingang komentarnyane ngih..! Ring colom FB ring sor taler dados. ^_^ sharing geguratane ring ajeng dados taler.