Teks Berjalan

Om Swastyastu, Sameton Sutha Abimanyu, Nyama Blijul ajak makejang.. Rahajeng rauh ring blog puniki, elingang follow ig @blijul_pande twitter @jul_pande Youtube: Blijul TV _ Om santih, santih, santih.

Wednesday, December 26, 2012

SUTASOMA

Katuturan Sang Sutasoma matemu ngajak I Macan. Dugas ento, I Macan lakar ngamah pianakné mapan suba telah beburon ané lakar amaha tekén ye, rauh sang Sutasoma. 

"Bibi, bibi macan da kétuanga pianaké, pianaké nak ngardinin melah ngajak jelék, yén raga nyelékang pianak, jelék i rerama, yén jelék rerama jelek i pianak, yén melah pianak melah i rerama. Dini ba melahang raga miara i pianak da kétuanga!" 

"Ratu duagung putra i ratu Sang Sutasoma, napi sané nikang i ratu titiang ngerti yadiastun titiang marupa dwi pramana ané marupa beburon, tiang nak ngerti ring entel wacanan ratuné. Napi ngranayang sangkal tiang neda pianak titiang niki? I ratu sampun uning titiang ten uning ngamah padang yadian buah, len I Gajah nak uning ipun ngamah padang. Titiang nak daging maman titiangé, ten titiang uning cara i kidang. Yén ten titiang neda niki napi men tunas titiang, paling lasan, bikul, ten ada beburon napi, niki pianak titiang paling paek, niki tunas titiang". 

"Béh bibi, duaning titiang inget ngelaran sastra, nah lepasang ba pianak bibiné pang sing kanti lémpas ring sastra. Tiang anggon nganti. Duaning tiang inget di sastrané yen angawi suka wong lén, ye temah-temahan sinatriya mang angamet kangsuargan. Nah yén di sastra-sastra kabaosang, nyén ja ané ngardinin lega nak lén, ditu nirwana koné kal pangguh. Nah, tiang ba dadi pangentosné". Amat lega I Macan, penganti pianak cenik man jlema gedé. 

"Nggih ratu…, titiang ngiring, kéto ye!" 

Kelésanga panakné, lébanga malaib panak macanné. Ditu men pakpaka Sang Sutasoma, telah kanti nu tulang-tulang dogén kayang isiné ba bersih. Aukud ndel maan. Béh betek basang I Macan jani, nyéndér kanti ia. Di nyéndéré to, tegteg bayuné. Ditegtegé tenang artine to. Ditenangé berpikir ba ye keras. Nyesel men pesu bayuné. 

"Beh, ratu Bhatara duagung putra, dados belog pisan titiang dados beburon, yen manut ring uger-uger nak I Ratu sang maraga ratu kocap, sang sira ja sané ngelarang nguasaang jagaté kantos alasé niki kayang isiné? Amat ya dosan titiangé, nyédaang I Ratu sané nguasaang gumi. Belog tiang dados beburon, nista tiang dados beburon, nak né patut nguasaang , patut hormatin, patut wangiang dados sédaang titiang mangkin ratu. Nista titiang ratu, lek titiang kirang ambara tiang idup". Tangkil men I Macan ring Bhagawan Kesawa. 

"Ratu, ratu Peranda Késawa, titiang nunas karya jebos, pademang titiang Ratu, yén sueca i ratu", keto I Macan matur. Ratu Peranda ngandika. Kené men Ida. 

"Béh macan... macan, cara sing nawang sastra gen iba macan, sangkal bapa kabaos maraga Putus, sing ulian ba pegat mileh, ngalih kurenan gén bapa sing baanga jani, maraga putus. Nak ba ya putus makejang. Panca indria pegat, apa buin kar ngamati-mati nyisa karma nak tusing dadi, tusing bani ngamati-mati. Kaling ngamatiang macan, ngamatiang bébék bapa nundénang ajak parekané. Kangguang legang malu nah, sing misi keneh macanné". 

Ajak I Naga masih kéto. Keto maorahan ajak I Gajah watu raksasané, "Gajah, gajah, matiang cang nah, cang lebihan dosa kekéné jeg sing ngidang idup rasané. Cara sing ngerti kin dharma, jek kat matiang cang duagung putra. Pelih cang dadi beburon, belog cang diguminé". Masaut I Gajah, kéné sautné, "Éh macan, ngong nak jani ba dadi biksu budha, yén i pidan ngong kondén ngelarang Budha, asibak koping cangé ben ningeh, jek pakpak cang cai. Apan ba ngelarang Budha sing dadi, ngelaran himsa nak tresna asih ané jalanang icang. Cang sing ngelah keneh kar ngematiang jani buin. Tunden ci, upahin ci cang sing nyak ker ngematiang". 

Sebet I Macan, sing ada anak nyak lakar ngematiang awakné. Lantas nagih bunuh diri, mara ker nganggarang kukuné lakar nuek angga sarira. Ditu Sang Hyang Indra tedun. 

"Uduh macan, da buka kakéto ngaba raga. Dadi sing ngawag-ngawag mati, mati nak nu nganggo prosedur utawi aturan. Sing dadi yen mati kekéné, né madan ngulah pati, yén ngulah pati, abénang sing dadi, mulih sing dadi aba bangkéné". Kétuanga kén Bhatara Indra. 

"Duh, Ratu Bhatra Indra, titiang memanah padem, santukan ten sida titiang maurip, jengah bara manah titiangé. Titiang iwang dados beburon, nista dama titiang, nak patut baktinin mangkin bakat sédaang titiang". 

"Nah, to masalah séda Sang Prabu Putra Sutasoma bapa ngelah tanggung jawabé to. Nyai sing nyandang bin ngitungang to, nyai nak beburon ngelah dwi pramana. Bhatara sané patut, jani kar idupang nira Sang Sutasoma". 

Mapuja Ida, raris nguncarang mantra. Nah jani Sang Sutasoma idup lan nyeneng buin. Sang Sutasoma sing demen idupanga. Batbata lantas Sang Hyang Indra. 

"Ratu Sang Hyang Indra yén I Ratu jakti ten madué pakaryan to ngudyang titiang dados idupang ratu? To I Ratu, pidan di agnawiwahanem, yen aluh ginawe aluh kepangguh, ayu ginawe ayu kepangguh, moksartham jagathita ca iti dharma. Yen titiang sampun mamargiang sastra Ratu Sang Hyang Indra, titiang lascarya titiang padem pacang ngentosin pianak I macan. Titiang sampun waluya ring suargan, to ngudyang dados Bhatara ngidupang titiang. Ten pateh ring i ratu Bhatara Indra ngedet-ngedetang atman titiangé mangda malih nepukin neraka, malih ngamargiang keduniawian". 

"Beh, cening Sang Sutasoma. Apa ané aturang I Déwa nak mula beneh. Yén alih beneh, beneh cening. Bapa sing bani nungkasin. Kewala kéné, apan di hidupé né patut ngelarang dharma tetimbang patuh tekén musyawarah. Nang jani Déwa makayun-kayun malu, yen alih uling atur i dewané sing ada pelih saja. Bapa ngedetin cening mapikobet ngemaang ke neraka, kéwala jani itung-itungin malu, saja ké mapikenoh pajalan I Déwané. Umpaminé, jani cening balikang bapa, mati I Déwa pakpak Macan ban I Déwa kel nulungin panak macan. Jani mati I Déwa, getih ceningé ba nyusup kemu ka awakné I Macan. Getih patut nyusup lan kasatruané susutina, sadar I Macan dadi beburon ladné ye ngelah sabda, bayu dogén, dadi ngelah men ye idep. Waluya manusa idepné. Sadar men ye I Macan. Makejang ané orahina ngematiang sing ngidang. Gumanti ia lakar bunuh diri, si ngulah pati ia? Ulian cening naké ngulah pati. Sakit hati ulian cening séda. Yen baang depang pasti ye mati I Macan, dadua dadiné ané mati! Panak macanné perlu manyonyo, né patut nganyonyoin mémén macané sing buin mati panak macané ulian tusing ada ngemang ngamah. Sing telu ané mati? Yén katelu mati, ngapung cening. Dharmané sing ada ané ngukuhang. Yan jani men idupang aji i dewa. Cening idup, I Macan idup, mémé macan idup nyidang nganyonyoin pianak. Idup buka tatelu, sing ada ané mati". 

"Nah, jani itung-itungin déwa ngaturang matetimbang. I macan uling lad beburon dadi ngelah ye sabda, bayu, idep. Ngelah ye keneh sayang tresna asih. I raksasa Gajah Waktra ilang masih momo angkarané, ulian I Déwa ngelarang Budha, ngelarang dadi biksu. I Naga masih keto uling beburon. Amat ya luung yen I Dewa nyak ngelaran kadharman ngorain manusané ané ngelah bayu, sabda, idep. Aluhan bin nak ye ngelah keneh. Yén I manusa urukang cening ke Budha sing ia ngerti, amat ye nistané i manusa. Ngelah sabda, bayu, idep. To mahawinan bapa ngidih tulung jani. Jani limbakang malu agama Budhané, limbakang tresna asihé ajak i manusa apang nyak makejang manusané nawang tresna asih nglimbakang ané madan kasih sayang. Pang ngidang kebudhané nglimbak. Apan Budha sing ja Sang Hyang Budha, nak Sutasoma tuah kesia (awatara ke-9). Patut ngelarang dharma lan kasih sayang di jagaté. Bin mani puan keneh cening kar moksa, keneh cening kar séda bapa sing peduli. Jani bapa kar nyuksma malu". 

Ilang Ida Sang Hyang Indra mewali ka sunia, sangkal Sang Sutasoma nyak ngelarang agama Budha. Sangkal ada ajaran Budha berkembang. Budha itu Hindu, Hindu itu Budha. Sangkal tunggal Budha kalawan Siwané (Hindu) kayang jani. Yén di tirtané Budha misi lambang lelipi, yén di Siwa kupu-kupu kaiter lelipi. puput.

2 comments:

  1. Om Swastiastu
    Selamat Tahun Baru 2013, semoga ditahun ini memperoleh kesuksesan dan yang diharapkan segera terwujud

    ReplyDelete
    Replies
    1. Om Swastyastu, suksma sampun simpang bli..

      Selamat Tahun Baru 2013.

      Delete

Wusan simpang, elingang komentarnyane ngih..! Ring colom FB ring sor taler dados. ^_^ sharing geguratane ring ajeng dados taler.